TRÍ TUỆ NHÂN TẠO VÀ VẤN ĐỀ GIAO THÔNG

Cùng dừng lại trước vấn đề Trí tuệ nhân tạo và giao thông, tôi xin kể lại câu chuyện sau. Khu chung cư tôi đang ở toàn người Hàn Quốc, có lẽ phải đến 80% cư dân là những người Hàn Quốc sang Việt Nam làm ăn và vợ con của họ. Có cả những anh chàng người Hàn chưa vợ ở cùng các cô gái Việt Nam. Thường thì tôi chẳng biết hàng xóm của mình là ai vì bất đồng ngôn ngữ, người Hàn cũng không thân thiện lắm.

Tối qua đang nằm đọc vẩn vơ ở nhà thì nghe thấy bên hàng xóm cãi nhau rất to, chẳng biết là chuyện gì. Họ cãi nhau bằng tiếng Việt, tôi nghe thấy người đàn ông bảo tại sao lại hỏi thế, người phụ thét lên nguyên văn như sau: “Vì tôi là người Việt Nam, nên tôi ngu. Tôi ngu nên tôi phải hỏi.”

Tôi giật mình, tại sao một người đàn bà lấy chồng Hàn Quốc lại có thể nắm giữ bí mật hệ trọng của một dân tộc như thế. Lại còn đem nó ra ngang nhiên tiết lộ với người nước ngoài. Cảm giác lo sợ cho vận mệnh dân tộc khiến tôi như bị hất cả gáo nước vào mặt. Tôi bất bình đến mức định sang bấm chuông mắng cho một trận, xong rồi lại thôi.

Một trong những vấn đề nhức nhối nhất hiện nay là tắc đường

Nhưng hôm nay, sau khi phải đứng trên xe bus suốt 3 tiếng để đi từ Phạm Hùng về Ecopark, độ 20km, thì tôi không còn bất bình nữa. Con đường cao tốc giờ tan tầm đặc kín toàn ô tô, chen nhau nhích lên từng tí một.. Có lẽ người phụ nữ kia nói không sai. Chúng ta đang làm gì với xã hội của mình thế này, liệu chúng ta có thông minh như ta vẫn tự hào hay không? Nếu ta thông minh tại sao ô tô chạy ở Việt Nam không nhanh hơn được tốc độ chạy bộ? Mấy người ngồi cùng xe với tôi mặt ai cũng ngán ngẩm. Một anh chàng cho biết chuyện này xảy ra như cơm bữa, anh ta chịu đựng quen rồi.

Với tình hình mua sắm ô tô như bây giờ của người Việt Nam thì đường xá chỉ trong vài năm nữa sẽ trở thành địa ngục thực sự.

Vẫn còn có rất nhiều người trẻ Việt trăn trở

Công ty tôi có một thằng bé vừa tốt nghiệp lớp 12 ở Singapore. Nó xin mẹ về Việt Nam thực tập. Thằng bé có vẻ rất cố gắng và quyết tâm học AI, ước mơ của nó là một ngày được sử dụng AI để giải quyết vấn đề tắc đường ở Việt Nam. Tôi cười bảo nó rằng giao thông ở Việt Nam quá tải rồi, khó dùng công nghệ mà giải quyết lắm, hãy đọc lí thuyết hàng đợi đi bla bla… Nhưng nó không nghe, vẫn tin có thể dùng AI để làm cho giao thông Việt Nam tốt lên. Có khi nó đúng, trí tuệ nhân tạo và giao thông có thể giải quyết ở nhiều khía cạnh.

Bản chất đường xá là tài nguyên sử dụng chung của cả xã hội, nhưng ở Việt Nam có nhiều người chiếm dụng các tài nguyên ấy nhiều hơn rất nhiều người khác. Những cái ô tô gia đình đa phần chỉ chở một người lái xe nhưng chiếm diện tích bằng nhiều chiếc xe đạp, 3 cái ô tô nối đuôi nhau đã dài bằng một chiếc xe bus chở vài chục con người. Rồi thì những chiếc xe dịch vụ chạy suốt ngày trên đường, không phải lúc nào cũng có khách ngồi. Đấy có thể là một sự bất công mà khi chưa có công nghệ tốt, người ta không biết phải giải quyết sao cho ổn thỏa.

Liệu trí tuệ nhân tạo có thể giải quyết vấn đề?

Có công nghệ thì sao? Ví dụ những chiếc camera trên đường chỉ cần được trang bị thêm hệ thống nhận dạng biển số tự động, tất cả mọi chiếc xe chạy khắp nơi sẽ được ghi lại 24/24. Người ta sẽ dễ dàng biết ngay những chiếc xe nào chiếm dụng tài nguyên của xã hội nhiều nhất. Giả dụ 50 nghìn chiếc xe chạy nhiều nhất trên đường ở Hà Nội mỗi tháng sẽ bị thu thêm phí, người ta sẽ không dám lạm dụng tài nguyên của xã hội thoải mái như hiện nay nữa. Hoặc tài xế lái xe nếu có những hệ thống trợ giúp, phát hiện buồn ngủ, trò chuyện liên tục, cập nhật tình hình giao thông và tương tác với điện thoại bằng giọng nói, thì số vụ tai nạn có thể giảm bớt. Đấy chỉ là một vài ví dụ nhỏ, nếu ai quan tâm tới chủ đề ứng dụng trí tuệ nhân tạo và giao thông xin để lại lời nhắn ở dưới, ta sẽ cùng tổ chức một buổi brainstorming.

Nhân tiện, công ty tôi hồi trước đã làm xong một engine nhận dạng biển số xe cho một doanh nghiệp lớn nhưng bị doanh nghiệp đó bùng mất. Trị giá dự án outsource đó khoảng 1 tỉ đồng. Nếu doanh nghiệp nào muốn ứng dụng công nghệ này phục vụ lợi ích của xã hội, bọn tôi xin tặng lại.

FB: https://www.facebook.com/lezomeo

Có thể bạn quan tâm:

Hội nghị Trí tuệ nhân tạo cho cuộc sống

Toán học và trí tuệ nhân tạo (AI)

Trong tất cả các ngành khoa học, toán học đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các ngành kho học đặc thù. Ví dụng toán học xác xuất thống kê trong sinh học, toán học trong vật lý, toán học trong hóa học…
Đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin, toán học luôn đi trước mở đường cho ngành công nghệ thông tin. Một số lĩnh vực của toán học là tiền đề, xương sống trong sự phát triển của công nghệ thông tin. Ngược lại, công nghệ thông tin cũng tác động ngược trở lại toán học.
Trong thời gian học đại học, mình có tiếp xúc và nhận thấy bộ môn Toán rời rạc ứng dụng trong tin học là vô cùng quan trọng. Không chỉ thế còn có khoa riêng về Toán tin ứng dụng, các cuộc thi về thuật toán đều cần những hiểu biết nhất định về toán học…
Sau này đi làm, mặc dù không chuyên về nghiên cứu cũng như làm về thuật toán nhưng tôi vẫn luôn đi sâu thêm, tìm hiểu về các thuật toán thì càng thấy rằng ý nghĩa, tầm quan trọng của toán học với tin học rất lớn và ngày càng lớn. Gần đây ta nghe thấy nhiều về lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo và từ ngữ này rất hot hiện nay nhưng thực tế Trí tuệ nhân tạo đã được nhắc đến và được các nhà nghiên cứu trên thế giới quan tâm rất nhiều năm về trước.
Nhưng đối với Trí tuệ nhân tạo thì toán học càng đóng vai trò quan trọng và không thể thiếu được. Các thuật toán, quy trình đưa ra ngày càng phức tạp. Việc ứng dụng các nghiên cứu tiên tiến trong toán học được ứng dụng trong trí tuệ nhân tạo cần nhiều hơn bao giờ hết và tiếp tục cần nhiều hơn nữa. Trí tuệ nhân tạo thường đi liền với dữ liệu lớn(big data) vì trí tuệ nhân tạo muốn việc máy tính suy nghĩ và ra quyết định càng giống với con người càng tốt vì hiện tại trí óc của con người vẫn chưa có cái gì vượt qua được.
Do vậy, để đi theo con đường trí tuệ nhân tạo để đào sâu cũng như ứng dụng một cách triệt để, tốt nhất có thể thì việc học tập và hiểu biết về toán học là bức thiết.
Đối với Việt Nam có nhiều thành tích trong việc đào tạo toán học cho lớp trẻ(bằng chứng là đạt nhiều thành tích trong các cuộc thi Olypic toán học quốc tế) sẽ là tiền đề và cơ hội quan trọng cho đất nước ta phát triển ngành công nghệ thông tin nói chung và trí tuệ nhân tạo nói riêng.

Xu thế ngành công nghệ thông tin năm 2019

1. Machine Learning will advance Artificial Intelligence (AI) AI cars will drive us home.

Machine Learning (tiếng việt là Học máy) sẽ nâng cao trí tuệ nhân tạo nhất là trong lĩnh vực xe tự hành. Tương lai oto sẽ tự lái thay thế cho con người.
Mặc dù còn nhiều tranh cãi về vấn đề pháp luật nhưng xe tự lái sẽ là tương lai. Cứ cho về kỹ thuật và hạ tầng đáp ứng được về xe tự lái. Nhưng vấn đề đạo đức và tiến hành ra quyết định vẫn đang là một bài toán lớn. Ví dụ xe oto mất phanh, hoặc đâm vào 1 người ăn mặc lịch sự, hoặc đâm vào 5 người ăn mặc rách rưới? Đến con người còn rất khó để đưa ra quyết định này…

2. Quantum Computing (Supercomputing)

Máy tính lượng tử, về lĩnh vực này đã được nghiên cứu từ lâu rồi. Theo một số thông tin thì các nhà khoa học hoặc trong quân đội đã sản xuất thành công nhưng để ứng dụng vào lĩnh vực dân sự thì chưa do vấn đề bảo mật công nghệ… Máy tính lượng tử sẽ phá vỡ nhiều quy tắc hiện hành về lĩnh vực công nghệ thông tin hiện nay do tốc độ tính toán vượt trội: phá vỡ hàng rào mật khẩu hiện nay kể cả với các thuật toán mã hóa bảo mật cao cấp nhất…

3. Augmented Reality (AR) and Virtual Reality (VR)

Công nghệ thực tế tăng cường và thực tại ảo.

4. Global Internet of Things (IoT) security breach.

Vấn đề bảo mật trong Internet of Things, vạn vật đều kết nối internet.

5. Blockchain technology

Công nghệ Blockchain. Tiền ảo hot trong 1 khoảng thời gian và đã lao dốc, nhiều người giàu lên nhưng cũng nhiều người phá sản về đồng tiền này. Nhưng công nghệ lõi là Blockchain có nhiều ứng dụng thực tế hơn thế nữa… đa phần mới chỉ nhìn được phần nổi nhỏ của tảng băng chìm về ứng dụng của Blockchain.

Lập trình an toàn

Hôm nay mình được tham dự buổi đào tạo về lập trình an toàn. Đây là một buổi học đi kèm với gói đánh giá về bảo mật về hệ thống của công ty.
Nhìn chung buổi đào tạo cũng khá ổn, cung cấp cho mình thêm một số kiến thức nhất định nhưng cảm giác diễn giả còn lúng túng. Không nêu bật ra được vấn đề nhưng có thể đó là do dân kỹ thuật thường hay vậy.
Mình tóm tắt lại một số ý mình tiếp thu được như sau:

  • Lỗi XSS, lỗi này được khai thác dựa trên các input không được validate dữ liệu. Kẻ tấn công sẽ gửi cho người dùng URL của website chứa các tham số đã được định trước, các tham số này chứa các đoạn mã javascript thực thi mà kẻ tấn công muốn. Cách này cho người dùng tin vào đường dẫn đúng của website mình sử dụng.
    Để dễ hiểu hơn, bình thường mình gửi cho ai đó từ khóa để người ta tự tìm trên google, nhưng ta có thể gửi luôn URL mình thu được sau khi mình đã tìm kiếm. Nghĩa là mình copy cả URL luôn, nó sẽ chứa cả tham số loằng ngoằng rất dài đó.
  • Vẫn là lỗi XSS nhưng lỗi này nguy hiểm hơn. Do input không được validate dữ liệu nên kẻ tấn công cố tình chèn, lưu các đoạn script vào hệ thống như là comment, viết bài… Các đoạn script này được lưu vào DB và hiển thị ra nếu người dùng truy cập nên ai vào thì cũng bị dính. Các script này sẽ gửi thông tin tới máy chủ kẻ tấn công hoặc chứa mã đào tiền ảo…
  • Lỗi không kiểm tra input dẫn tới việc thực thi một số lệnh của máy chủ mà ta không mong muốn. Ví dụ ta có một tính năng thực thi một script shell hoặc chương trình nào đó với input được nhập vào thông qua input. Kẻ tấn công sẽ bổ sung thêm một số lệnh của OS để việc thực thi sẽ tiến hành thêm các lệnh mà kẻ tấn công muốn. Nguy hiểm như các lệnh xóa, khởi động hoặc làm gì đó từ phía hệ điều hành.
  • Lỗi SQL injection, lỗi này trước đây rất phổ biến nhưng giờ cũng nhiều người chú ý hơn. Đó cũng là việc không validate dữ liệu nhập từ input, kẻ tấn công sẽ thêm các mã lệnh sql để câu lệnh mình sử dụng với input sẽ sai lệch như: điều kiện sẽ là luôn đúng, drop table hoặc list ra toàn bộ thông tin của DB…
  • Lỗi XML, khi ta muốn sinh ra file XML dựa trên input của người dùng để một hệ thống khác sẽ thực thi. Tương tự SQL injection, kẻ tấn công sẽ thêm các ký tự, mã lệnh làm sai lệch nội dung XML để hệ thống thực thi sai.
  • Lỗi tải file không mong muốn lên. Ví dụ hệ thống có tính năng load file lên để xử lý. Nếu không validate loại file hoặc giới hạn các file được phép thực thi ở webserver thì kẻ tấn công có thể lợi dụng load các file mã độc, virut, shell script tự động thực thi các lệnh không mong muốn để chiếm quyền điều khiển hệ thống.
  • Lỗi cho tải file xuống. Ví dụ hệ thống cho nhập tên file để tải file log xuống, nếu không validate tên và phân quyền đúng đắn. Kẻ tấn công có thể thêm các đường dẫn khác nhau thường có ở hệ điều hành hoặc các file config hòng xem được.
  • Lỗi về việc phân quyền của người dùng có thể nhìn thấy được các dữ liệu của nhau. Ví dụ người dùng có thể xem được trang mà không được phân quyền, xem profile hoặc thực thi các việc mà không được phép. Diễn giả có đề cập thuật ngữ phân quyền dọc và ngang. Dọc là theo role đã chỉ định trước, ngang là ngang hàng có hay không được thực thi các công việc giống nhau.
  • Lỗi cho phép kẻ tấn công có thể sử dụng session của website đang thực thi để thực hiện các công việc tự động gì đó. Ví dụ người bị tấn công, khi đăng nhập vào ngân hàng, trình duyệt chứa một web ẩn thực thi lệnh chuyển tiền không mong muốn sử dụng chính session của người dùng.

Từ đó họ cũng đã khuyến cáo hoặc chỉ các khắc phục như sau:

  • Đặt mật khẩu lớn hơn hoặc bằng 8 ký tự, yêu cầu chứa cả ký tự đặc biệt và thường xuyên đổi mật khẩu.
  • Không lưu mật khẩu bằng text mà phải mã hóa trước khi lưu, ít nhất là hàm băm SHA125
  • ID user không nên cho số nguyên tự tăng mà sẽ sử dụng một quy tắc định trước như GUID…
  • Lưu ý tất cả input cần giới hạn độ dài phù hợp, luôn luôn phải validate input ở phía server
  • Cấu hình webserver được thực thi tự động một số file định trước
  • Giới hạn các quyền trên OS, các lệnh được thực thi, phân quyền thư mục…
  • Nếu sử dụng XML cần sử dụng DTD làm các header
  • Lập trình thao tác xuống CSDL tốt nhất nên sử dụng các procedure hoặc phải tham số hóa các input, tuyệt đối không dùng string để cộng chuỗi thành câu lệnh SQL.
  • Nghiên cứu sử dụng TOKEN, xác thực 2 lớp, JWT, capcha… để xác thực người dùng
  • Lưu ý với mỗi thực thi không những kiểm tra role của user mà nên quan tâm cả vùng thao tác của user (phân quyền ngang – dọc phù hợp)
  • Nghiên cứu học thêm các lỗi về Build code, config webserver, config hệ điều hành…
  • Khi code có thể sử dụng 1 số các plugin của IDE check lỗi code
  • Sử dụng các tool hoặc thuê các bên khác review, kiểm tra, quét ứng dụng thường xuyên.

Oracle đã và đang ứng dụng trí tệ nhân tạo trong sản phẩm Database

Nghe thiên hạ đồn oracle đang phát triển thế hệ Database mới với ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đó. Trí tuệ nhân tạo sẽ giúp hệ thống tự động nhận diện các lỗi phát sinh trong hệ quản trị cơ sở dữ liệu và tiến hành tự sửa chữa. Việc ứng dụng AI này hệ thống Database sẽ cần ít thao tác từ người quản trị hơn mà sẽ tự động quản trị, ví dụ như:

  • Trước đây người quản trị (DBA) sẽ theo dõi hệ thống và ra các quyết định tác động lên hệ thống, ở mức cao hơn sẽ tự động hóa bằng các job hay tool để monitor và tự xử lý với các rule đặt trước. Nhưng trí tuệ nhân tạo sẽ hoàn toàn bỏ qua phần này, hệ thống sẽ tự động xác định và xử lý mà không cần sự can thiệp của DBA.
  • Việc tinh chỉnh, tối ưu, turning câu lệnh SQL sẽ được hệ thống ứng dụng trí tuệ nhân tạo xác định và tiến hành tối ưu. Hệ thống sẽ tự phân tích để đánh index, tạo view, sử dụng bảng tạm, bảng phẳng để tối ưu các tiến trình.
  • Trí tuệ nhân tạo sẽ tự tối ưu các job, đồng bộ dữ liệu, cân bằng tải… tự đưa ra các chiến lược backup hiệu quả để tiết kiệm tài nguyên và tăng tính sẵn sàng cho hệ thống…
  • Việc lấy các báo cáo sẽ nâng cao tính động, nhanh hơn và có thể hiểu người ra yêu cầu một cách chính xác hơn.

Nhìn chung sẽ làm cho hệ thống Database trở nên thông minh hơn, công việc DBA sẽ nhẹ nhàng và nhàn hạ đi rất nhiều nhưng cùng với đó là công việc DBA sẽ ít dần và dần chuyển sang công việc khác. Tất nhiên con đường đó vẫn còn xa, việc tự động hóa toàn bộ cũng nảy sinh nhiều vấn đề mà khó có thể lường trước được.